تجربه تلخ سپرده های ارزی درسال ۹۱

سال ۹۱ بود. نرخ ارز خیلی سریع رشد پیدا می کرد. این تغییرات آنقدر تند بود که هیچ کس نمی توانست آینده آن را پیش بینی کند. این افزایش ها باعث شده بود که بسیاری از مردم با انگیزه سرمایه گذاری وارد بازار شوند و با افزایش تقاضا نرخ دلار باز هم افزایش یابد.
نرخ دلار به حوالی ۳هزار تومان رسیده بود. در آن روز ها، کسانی که حساب سپرده ارزی داشتند، بسیار خوشحال بودند که ارزش ریالی سپرده ارزی آن ها افزایش یافته بود اما…
اما اتفاق بد این جا بود که بانک ها حاضر نبودند سپرده های ارزی را با ارز پرداخت کنند. بانک ها در مواردی نیز به مشتریان گفتند معادل ارز مورد نیاز مشتری را با نرخ مرجع به ریال پرداخت خواهند کرد که تبعا با توجه به اختلاف قیمت میان ارز مرجع و بازار آزاد این پیشنهاد عجیب از سوی مشتریان پذیرفته نشد.
این اتفاق آنقدر بالا گرفته بود که پای مسئولان بانک مرکزی هم به وسط آمده بود. مسئولان شعب در مقابل اعتراض دارندگان حساب های ارزی به این تخلف، تقصیر ها را متوجه بانک مرکزی دانستند و گفتند که بانک مرکزی، ارز مورد درخواست آنان را در اختیارشان قرار نداده است.
با این حال، در آن روز ها برای بسیاری از مردم مشکلات فراوانی به وجود آمد و بانک ها حاضر نبودند که نرخ سود ارزی و حتی اصل سپرده را بپردازند. این موضوع سبب شد تا ذهنیت بدی در مورد این نوع حساب ها ایجاد شود.
با این حال شرایط فعلی اندکی متفاوت است. در حال حاضر نرخ ارز غیر بازاری بسیار به نرخ ارز بازاری نزدیک است و بانک ها نمی توانند با نرخی غیر از نرخ بازار، ارز ها را به ریال تبدیل کنند.
علاوه براین، بعید به نظر می رسد که نوسانات زیادی نظیر آن سال ها  اتفاق بیفتد و بانک ها را با مشکلات جدی مواجه کند.

مقایسه سپرده گذاری ارزی در ۵ بانک

در مطلب قبل (بازده سپرده گذاری دلاری در بانک های ایرانی)، دیدیم که اگر نرخ دلار ۳۳۳ تومان افزایش پیدا کند، سرمایه گذاری در سپرده دلاری با سود سالانه ۵ درصد، به صرفه می شود. یکی از مخاطبان گفته بود: برخی از بانک ها سود سپرده ارزی را به صورت ریالی می پردازند و دیگری پرسیده بود: «به چه مواردی در افتتاح سپرده های ارزی باید توجه کنیم؟» این مسائل سبب شد تا مطلب امروز را هم به سپرده ارزی اختصاص بدهیم و از شاخص هایی سخن بگوییم که باید با توجه به آن ها به سراغ سپرده های ارزی بروید.

یک سپرده و کلی گزینه

برخلاف سپرده های ریالی که شورای پول و اعتبار بر  آن نظارت می کند، در سپرده های ارزی دست بانک ها باز است. براساس «مجموعه قوانین ارزی» که توسط بانک مرکزی در سال ۹۱ منتشر شده است،  بانک ها می توانند سه نوع حساب پس انداز، جاری و سرمایه گذاری مدت دار را افتتاح کنند. البته تنها به سپرده سرمایه گذاری سود تعلق می گیرد و میزان سود پرداختی توسط هر بانک تعیین می شود. لذا بانک ها نرخ های متفاوتی را اعمال می کنند. این درحالی است که در سپرده های ریالی یک نرخ توسط شورای پول و اعتبار تعیین می گردد. میزان حداقل سرمایه لازم برای افتتاح حساب نیز توسط هر بانک تعیین می گردد. کارمزد و شرایط فسخ قرارداد هم جزو دیگر مواردی است که بانک ها می توانند با صلاحدید خود تعیین نمایند. پس قبل از این که بخواهید سپرده ارزی افتتاح کنید، لازم است شرایط بانک های مختلف را با دقت بررسی کنید و بعد تصمیم بگیرید.
توصیه ما این است که برای افتتاح هرگونه حساب سپرده گذاری ارزی به ۵ گزینه زیر توجه داشته باشید:

۱- نرخ سود

نرخ سود سپرده دلاری در بین بانک ها متفاوت است. نرخ سود سالانه دلاری معمولا از ۴.۵ درصد در بانک کشاورزی شروع می شود و با نرخ ۶ درصد (بانک ملت) و ۶.۱ درصد (بانک صادرات) ختم می شود. این نرخ ها را به صورت میدانی و با پرسش از شعب بانک ها به دست آورده ایم. البته در برخی از موارد اطلاعات با هم در تضاد بود! که با تماس با روابط عمومی بانک ها این چالش را برطرف کردیم. اطلاعات نرخ سود برخی از بانک ها در جدول آمده است. ممکن است با خود بگویید که هر بانکی که نرخ سود بالاتری می دهد، بهتر است اما هرگز این گونه نیست و باید معیار های دیگری را نیز در نظر بگیرید.

۲- پرداخت نرخ سود

شاید برای شما مهم است که سود را به صورت ماهانه دریافت کنید و آن را خرج زندگی کنید. اگر این گونه هستید، باید بدانید که برخی از بانک ها این اجازه را به شما نمی دهند اما برخی دیگر هستند که اجازه برداشت سود سپرده دلاری را به صورت ماهانه اما ریالی می دهند. برای مثال بانک ملی، سود را به صورت ماهانه و دلاری واریز می کند و اجازه برداشت دارید اما بانک های سپه و صادرات سود ها را در سررسید واریز می کنند. بانک ملت هم به شما اجازه می دهد سود را به صورت ماهانه برداشت کنید اما ریالی.

۳- جریمه برداشت در بین دوره

اگر شما قرارداد سپرده دلاری یک ساله ببندید و در بین دوره به هر دلیلی منصرف شوید، بانک ها شما را جریمه می کنند. این جریمه به این صورت است که نرخ سود کمتری به شما پرداخت می کنند. اکثر بانک ها به این ترتیب عمل می کنند که نرخ سود دوره قبل منهای نیم درصد را به شما می پردازند. مثلا اگر در ماه هفتم پول خود را از بانک برداشتید، نرخ سود شما مساوی نرخ سود شش ماهه منهای نیم درصد است. البته برخی از بانک ها نظیر بانک کشاورزی نرخ دوره قبل را به شما می دهند.

۴- کارمزد سود

یکی دیگر از مواردی که در دریافت سود سپرده های ارزی باید به آن توجه کرد، کارمزد سود است. این کارمزد به این صورت است که بخشی از سود مقرر صرف کارمزد می شود و به بانک برمی گردد. اگر چه رقم کارمزد بسیار پایین است اما به هر حال مهم است. کارمزد معمولا دو در هزارم سود تعلق گرفته است. یعنی اگر شما ۱۰۰ دلار سود دریافت کردید، دو دهم دلار را باید به بانک بازگردانید. البته شرایط برخی از بانک ها متفاوت است که برای مشاهده آن می توانید به جدول این صفحه نگاه کنید.

۵- حداقل موجودی افتتاح حساب

برای این که بتوانید حساب دلاری باز کنید باید حداقل ۱۰۰۰ دلار داشته باشید. یعنی برای افتتاح حساب باید حدود ۳.۵ میلیون تومان هزینه کنید. این در مورد همه بانک ها صادق است اما اکثر بانک ها برای واریز سود، شما را وادار می کنند تا حساب سپرده پس انداز نیز افتتاح کنید که باید ۱۰۰ دلار به آن واریز کنید. بنابراین، برای افتتاح حساب باید ۱۱۰۰ دلار داشته باشید. البته برخی بانک ها حساب ۱۰۰ دلاری را اجبار نمی دانند.

در پایان آنچه در این دو مطلب بحث شد، حساب و کتاب های مربوط به سودآوری حساب های دلاری است. حساب هایی که به نظر سودآوری کمتری دارند، اما بزرگترین فایده این حساب ها از بین رفتن ریسک تغییر نرخ ارز است. با افتتاح این نوع حساب ها می توانید از سود و ریسک کمتر استفاده کنید.

منبع: روزنامه خراسان، ۵ مرداد ۱۳۹۵