آشنایی با ضریب بتا:

شاید بارها در مقالات یا گروه های اجتماعی مربوط به بازار سرمایه، نام ضریب بتا رو دیده باشیم یا جایی شنیده باشیم اما برایمان مبهم باشد که واقعا ضریب بتا چیست و چقدر در انتخاب سهام مناسب با استراتژی شخصی ما می تواند مفید واقع شود.

ضریب بتا به تنهایی مشخص کننده ی ارزندگی یا عدم ارزندگی یک سهم نیست بلکه ابزاری آماری است که به ما در انتخاب سهم با افق سرمایه گذاری شخصی و میزان ریسک پذیری و سلیقه فردی کمک می کند.

به طور کلی میزان همسویی بازده یک سهم نسبت به بازار کل (شاخص کل) را با ضریب بتا می سنجند. بتای مثبت نشانه همسویی با بازار، بتای منفی نشانه واگرایی با بازار و بتای صفر نشانه عملکرد خنثی (عدم تاثیر پذیری) سهم نسبت به بازار (شاخص) است.

در ضریب بتا عدد یک را به عنوان مبنا قرار می دهیم. بتای یک برای سهام نشان دهنده بازده برابر آن سهم با بازده شاخص کل است. حال اگر بگوییم ضریب بتای سهمی نسبت به شاخص عدد ۱.۲ می باشد: یعنی هر مقداری که شاخص رشد یا نزول داشته باشد سهم مورد نظر ما، ۱۲ درصد بیشتر رشد یا نزول می کند. مثلا اگر شاخص ۱۰ درصد رشد نماید سهم مورد نظر به میزان ۱۲ درصد رشد می نماید، یعنی ۲۰ درصد بیشتر.

همچنین اگر بتای سهمی ۲ باشد یعنی به میزان دو برابری شاخص بازدهی دارد یا به عبارتی اگر شاخص ۲۰ درصد رشد نماید، آن سهم ۴۰ درصد رشد میکند و همین طور برعکس. یعنی سهمِ دارایِ این ضریب بتا، حالتی تهاجمی (پرریسک، شارپ، مناسب نوسان گیری) دارد.

در مورد سهام تدافعی (کند، ثقیل، کم ریسک) نیز ضریب بتا کوچکتر از یک و مثبت می باشد. مثلا اگر ضریب بتای سهمی ۰.۴ باشد یعنی اگر شاخص ۱۰ درصد رشد یا نزول داشته باشد آنگاه سهم مورد نظر ما به میزان ۴ درصد رشد یا نزول خواهد داشت یا به اصطلاح کم ریسک و کند حرکت می کند.

مثال حالت خنثی نیز یعنی بتای آن سهم برابر صفر باشد که یعنی اصلا روند شاخص هیچ دخالتی در روند آن سهم ندارد. چه شاخص مثبت باشد چه منفی؛ آن سهم رفتار منحصر به فرد خود را دارد. در حالت رفتار معکوس، اگر بتای سهمی منفی باشد؛ یعنی دقیقا رفتاری عکس با رفتار کلی شاخص و بازار دارد.

ادامه مطلب در بیشتر بخوانید…

فرمول ضریب بتا از نگاه آمار و احتمالات:

در این فرمول در صورت کسر کواریانس بین بازده سهم و بازده بازار را محاسبه می کنیم و در مخرج، واریانس بازده کلی بازار گذاشته می شود.

از دیدگاه علم مالی، ضریب بتا عددی برای سنجش ریسک سیستماتیک بازار می باشد.

ریسک در بازار به دو نوع تقسیم می شود:

• ریسک سیستماتیک: مربوط به ریسک تحولات کلی بازار
• ریسک غیر سیستماتیک: ریسک مربوط به تحولات انفرادی خاصِ خود شرکت

ضریب بتای نسبی:

گاهی اوقات میزان تغییر پذیری و وابستگی حرکت یک سهم را با شاخص کل نمی سنجیم بلکه وابستگی بین دو سهم حتی از گروه های متفاوت را زیر نظر میگیریم. برای مثال هرگونه تحول و حرکت مثبت در سهم خودرویی سایپا مستقیما روی سهم سرمایه گذاری سایپا (وساپا) تاثیرگذار است. یعنی به نوعی این دو سهم وابستگی حرکتی داشته و به عبارتی بتای مثبت و بالایی نسبت به یکدیگر دارند. به این نوع بتا، بتای نسبی بین دو سهم گفته می شود و دیگر حرکت کل بازار و شاخص ملاک نیست.

ابزار بتای سهام برای مدیریت سرمایه سبدگردان ها

سبدگردان ها باید توجه داشته باشند نسبت به میزان سرمایه ای که تقبل می کنند استراتژی های مدیریت سرمایه ای متفاوتی را باید در پیش بگیرند. برای مثال اگر یک سبد یک میلیاردی اداره می کنیم بهتر است بتای کل سبد را پایین نگه داریم ولی در سرمایه گذاری های مقیاس پایین نظیر پنجاه میلیون میتوان ریسک پذیری بالاتری را تقبل کرد و بتای بالا هم اگر در سبد لحاظ شود مشکل ساز نخواهد شد.

نکات مهم ضریب بتا:

• معمولا سهم هایی که بتای بالایی دارند، از نقدشوندگی بهتری برخوردارند.
• معمولا سهم هایی که بتای بالایی دارند برای نوسان گیری مناسب تر می باشند و البته پر ریسک ترند.
• سهم های کند و ثقیل با حجم مبنای سنگین، معمولا بتای پایینی دارند.
• سهم هایی که عمق کمی دارند و با پول کم می توان روی آن ها مانور داد، بتای منفی دارند. مانند گروه قندی که هرگاه شاخص قرمز می شود، پول به سمت این گروه می رود؛ چون با پول کم راحت حرکت می کنند.
• ضریب بتا به هیچ وجه به تنهایی دلیل ارزندگی یا عدم ارزندگی یک سهم نیست و تنها ابزاری است کمکی، جهت شناخت بهتر سهم و مدیریت سرمایه سبدگردان ها.

منبع: حق وردی همراه با ویرایش نگارشی و علمی متن توسط دپارتمان مالی ایران